از پشت‌پرده خصوصی‌سازی تا حاشیه‌های یک محکوم اقتصادی

خصوصی‌سازی در صنعت خودروسازی ایران، به‌ویژه در مورد شرکت‌های بزرگ مانند سایپا و ایران‌خودرو، همواره با چالش‌هایی همراه بوده است. با این حال ایران خودرو طی ماه‌های گذشته به بخش خصوصی واگذار شد و اکنون هم حاشیه‌های جدیدی درباره مشتری جدید سایپا، یعنی بابک زنجانی بر سر زبان‌ها افتاده است.

به گزارش اتومدیا، خصوصی‌سازی صنعت خودروسازی ایران از ابتدای دهه ۱۳۸۰ وارد فاز اجرایی شد، اما برخلاف هدف اصلی آن که ارتقای بهره‌وری و کاهش بار مالی دولت بود، واگذاری شرکت‌های بزرگی چون ایران‌خودرو و سایپا با انتقادهای گسترده‌ای همراه بود.

بسیاری از کارشناسان معتقدند این واگذاری‌ها نه به بخش خصوصی واقعی، بلکه به نهادهای شبه‌دولتی و یا اشخاص نزدیک به مراکز قدرت صورت گرفته است. اکنون و در حالی که سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که بلوک مدیریتی سایپا در آینده نزدیک واگذار خواهد شد، شایعه‌ای عجیب در فضای مجازی منتشر شده که از «بابک زنجانی» به‌عنوان خریدار احتمالی نام می‌برد؛ فردی که هنوز هم یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های فساد اقتصادی کشور را در کارنامه دارد.

بابک زنجانی؛ از اعدام تا حبس ۲۰ ساله

بابک زنجانی، تاجر و سرمایه‌دار ایرانی، در سال ۱۳۹۲ به‌دلیل اتهامات گسترده مالی بازداشت شد. او به‌دلیل فساد اقتصادی و بدهی‌های کلان به وزارت نفت، به اعدام محکوم شد. با این حال، در اردیبهشت ۱۴۰۳، با موافقت رهبری، حکم اعدام او به ۲۰ سال حبس تبدیل شد. بر اساس گزارش‌ها، اموال او در خارج از کشور شناسایی و به ایران منتقل شده است، که این اموال کفاف بدهی‌ها و خسارت‌های او را خواهد داد.

البته باید اشاره کرد با توجه به این‌که زنجانی همچنان در زندان به‌سر می‌برد و از نظر قانونی حق فعالیت اقتصادی مستقل ندارد، ادعای خرید سایپا توسط او نه‌تنها فاقد اعتبار حقوقی است، بلکه از سوی هیچ مقام یا منبع رسمی نیز تأیید نشده است. درنتیجه شایعه خرید سایپا توسط بابک زنجانی، با توجه به وضعیت حقوقی و محدودیت‌های قانونی او، بیشتر به‌نظر می‌رسد که یک بازی رسانه‌ای باشد تا واقعیتی قابل تحقق.

سایر مشتری‌های سایپا؛ رقابت در سایه ابهام

در فرآیند خصوصی‌سازی سایپا، افراد و نهادهای مختلفی به‌عنوان خریدار بالقوه مطرح شده‌اند. با این حال، به‌دلیل عدم شفافیت در روند واگذاری‌ها و نگرانی‌های موجود درباره اهلیت خریداران، این فرآیند با ابهامات زیادی مواجه است.

ارزش حدودی سایپا، دومین خودروساز بزرگ کشور پس از ایران‌خودرو، طبق برآوردهای کارشناسان بورسی و اعلام سازمان خصوصی‌سازی، چیزی حدود ۳۰ تا ۴۰ همت برآورد می‌شود. این در حالی است که سایپا علاوه بر برند خود، مالکیت یا سهم قابل‌توجهی در شرکت‌های زیرمجموعه‌ای همچون پارس‌خودرو، زامیاد و مگاموتور دارد و همین موضوع، ارزش واقعی این شرکت را به‌مراتب بیشتر می‌کند.

در سوی دیگر ماجرا، گزارش‌های رسمی سازمان خصوصی‌سازی و وزارت صمت نشان می‌دهد چند گروه صنعتی و سرمایه‌گذاری داخلی برای خرید بلوک مدیریتی سایپا ابراز علاقه کرده‌اند. برخی منابع از هلدینگ‌های وابسته به بانک‌ها و برخی شرکت‌های صنعتی بزرگ داخلی به‌عنوان مشتریان واقعی این بلوک یاد می‌کنند