گواهی سپرده خودرو؛ گامی نوین در مسیر شفاف‌سازی بازار خودرو

به گزارش اتومدیا، در تازه‌ترین تحولات بازار سرمایه رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه و ابزارهای نوین مالی شرکت بورس کالای ایران از آغاز عرضه گواهی سپرده کالایی خودرو خبر داد؛ اقدامی که با هدف افزایش شفافیت، حذف واسطه‌گری و تسهیل فرآیند خرید خودرو طراحی شده و به‌زودی با خودروی KMC T9 تولید شرکت کرمان‌موتور عملیاتی خواهد شد. این طرح در ادامه روند عرضه مستقیم خودرو در بورس کالاست که از سال ۱۴۰۱ آغاز شد و حالا با ارتقای زیرساخت‌ها وارد فاز جدیدی شده است.

بورس کالا از تابستان ۱۴۰۱ میزبان عرضه مستقیم خودرو شد. در این فرآیند خودروهای منتخب توسط خودروسازان داخلی مستقیماً در بستر بورس کالا به فروش می‌رسیدند و قیمت نهایی نیز از طریق رقابت میان خریداران تعیین می‌شد.

این اقدام ابتدا با مقاومت‌هایی روبه‌رو شد، اما در ‌مرور زمان توانست سهم قابل توجهی از عرضه خودرو را در اختیار گیرد و در مواردی قیمت را از حالت غیرواقعی خارج کند؛ البته در مواقعی مشاهده شد که خودرو در این بازار با قیمتی بالاتر از قیمت بازار به فروش برسد که منجر به لغو فروش شد. اکن.ن گواهی سپرده کالایی خودرو به‌عنوان گام مکمل و تکمیلی این مسیر مطرح شده که با ساختاری مشابه گواهی‌های شمش طلا یا نقره، امکان خرید تدریجی و فروش مجدد در بازار ثانویه را برای متقاضیان فراهم می‌کند.

جزئیات گواهی سپرده خودرو

بر اساس اعلام آراسته، دو خودروساز مدارک لازم برای پذیرش انبارهای خود در بورس کالا را ارسال کرده‌اند و فرآیند بازدید فنی نیز در حال انجام است.

با نهایی شدن این مراحل، گواهی سپرده خودرو برای مدل T9 عرضه می‌شود و خریداران با خرید ۱۰ هزار گواهی معادل یک دستگاه خودرو و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، می‌توانند خودرو را مستقیماً از درب کارخانه تحویل گیرند.

واکنش بازار خودرو چه خواهد بود؟

حال این مساله مطرح می‌شود که بازار خودرو به این اقدام چه واکنشی نشان خواهد داد؟

در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که یکی از مزمن‌ترین مشکلات بازار خودرو در سال‌های گذشته، تفاوت چشمگیر بین قیمت کارخانه‌ای و قیمت بازار آزاد بوده است؛ عاملی که نه‌تنها باعث افزایش سفته‌بازی و دلالی شد، بلکه مصرف‌کننده واقعی را به حاشیه رانده است. با عرضه خودرو در بورس و کشف قیمت به‌صورت شفاف و رقابتی، این فاصله قیمتی به‌مرور کاهش می‌یابد. در واقع کارشناسان بر این باورند که قیمت واقعی خودرو بر اساس عرضه و تقاضا در تابلوی بورس مشخص می‌شود، نه تصمیمات دستوری یا فرمول‌های غیربازاری.

دومین مزیت این اقدام را می‌توان ورود سرمایه‌های خرد به بازار خودرو دانست. به عبارتی دیگر گواهی سپرده خودرو امکان جدیدی را در اختیار افراد قرار می‌دهد تا بتوانند به‌صورت تدریجی در خرید خودرو مشارکت کنند. این شرایط به نوعی ترکیبی از پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است؛ زیرا افراد می‌توانند در قالب خرید تدریجی گواهی‌ها، هم به هدف خرید خودرو نزدیک شوند و هم در صورت نیاز به نقدینگی، اوراق خود را بفروشند.

در سوی دیگر، برخلاف قرعه‌کشی‌ها و فروش‌های محدود و مقطعی، گواهی سپرده خودرو انعطاف بالایی دارد. خریدار می‌تواند بسته به توان مالی‌اش، به‌صورت دوره‌ای گواهی خریداری کند و در زمان مناسب، خودرو را دریافت یا حتی گواهی‌ها را در بازار به فروش برساند. این ویژگی باعث می‌شود حتی افراد با درآمد متوسط نیز بتوانند وارد فرآیند خرید خودرو شوند، بدون اینکه نیاز به تأمین یک‌باره کل مبلغ داشته باشند.

در نهایت باید توجه کرد که ورود گواهی سپرده خودرو را می‌توان تحولی ساختاری در نظام عرضه خودرو در ایران دانست. این اقدام نه‌تنها توانسته از شدت نابسامانی بازار بکاهد، بلکه مسیر جدیدی از مشارکت مردم در نظام اقتصادی از طریق بورس ایجاد می‌کند؛ البته مشروط بر آنکه به صورت درست در دست اجرا قرار بگیرد و تجربه تلخ و ناکام عرضه خودرو در بورس کالا در سال‌های گذشته تکرار نشود.