بازار خودرو همچنان انحصاری است؛ فرمول قیمت‌گذاری به نفع مصرف‌کننده

سپهر دادجوی توکلی، خودرو را کالایی انحصاری دانسته و حضور شورا را در چارچوب قانون و حفظ منافع مصرف‌کننده ضروری می‌داند.

وی با تأکید بر اینکه این شورا سیاست‌گذار صنعت خودرو نیست، بلکه نهادی تنظیم‌گر است که صرفاً در زمان بروز انحصار وارد عمل می‌شود، گفت: شورای رقابت بر اساس شرایطی که در دور سوم عرضه خودرو در اواخر سال ۱۴۰۱ پیش آمد، به موضوع ورود کرد. در آن مقطع، بازار خودرو به شدت ملتهب بود؛ نه خودروسازان توان عرضه کافی داشتند تا شکست بازار جبران شود و نه سایر دستگاه‌ها اقدام مؤثری انجام دادند. از این رو شورا مکلف شد ورود کرده و پس از بررسی‌ها، این بازار را انحصاری تشخیص داد.

دادجوی توکلی با بیان اینکه قانون شورای رقابت را موظف کرده در صورت تشخیص انحصار در بازاری، وارد عمل شود، افزود: اکنون نیز بر اساس ارزیابی‌ها، بازار خودرو همچنان انحصاری است و شورا بر مبنای همین تشخیص، دستورالعمل‌های لازم را صادر کرده است.

وی با اشاره به اینکه شورای رقابت در چارچوب قانون عمل می‌کند، گفت: قانون شورا را موظف کرده است در صورت تشخیص انحصار در بازاری، وارد عمل شود. اکنون نیز بر اساس ارزیابی‌ها، بازار خودرو همچنان انحصاری است و شورا بر مبنای همین تشخیص، دستورالعمل‌های لازم را صادر کرده است. طبیعی است که خودروسازان تفسیر متفاوتی داشته باشند، اما ملاک، تصمیم نهایی شوراست.

توکلی تأکید کرد: شورای رقابت قیمت‌گذار نیست، بلکه دستورالعمل‌هایی صادر می‌کند که منجر به تعیین قیمت می‌شود. برخلاف برخی دیدگاه‌ها، قانون برنامه هفتم توسعه نه تنها نقش شورا را محدود نکرده، بلکه بر تقویت حضور آن در بازار خودرو تأکید کرده است.

سخنگوی شورای رقابت یادآور شد: انحصار تنها به موضوع عرضه محدود نمی‌شود، بلکه هر زمان تمرکز بازار بالا باشد، انحصار شکل می‌گیرد. شاخص‌هایی مانند  CR۲ یا HHI (تمرکز و میزان رقابت در بازار) نیز همین موضوع را تأیید می‌کنند؛ حتی اگر تعداد خودروسازان زیاد باشد، اما دو شرکت سهم عمده بازار را در اختیار داشته باشند، همچنان انحصار برقرار است.

به گفته توکلی، تا پیش از سال ۱۴۰۱ از فرمول «پرایس‌کپ» (سقف قیمتی) استفاده می‌شد، اما به‌دلیل شرایط خاص صنعت خودرو، شورا برای نخستین‌بار فرمول «کاست‌پلاس» (هزینه تمام‌شده به‌علاوه سود معین) را جایگزین کرد. این فرمول از نظر شورا منطقی و غیرقابل خدشه است، هرچند در اجرا، ایراداتی از سوی خودروسازان یا دستگاه‌های فنی وجود داشته است.

وی افزود: در دستورالعمل ۵۴۳، شورای رقابت صراحتاً اعلام کرده که بورس کالا بستر مناسبی برای عرضه محصول انحصاری خودرو نیست. اساس این تصمیم آن است که مابه‌التفاوتی میان قیمت کارخانه و بازار آزاد باقی نماند و مصرف‌کننده بتواند خودرو را مستقیماً با قیمت رقابتی و کیفیت مناسب از کارخانه خریداری کند. تجربه جهانی نیز نشان می‌دهد در بازار‌های انحصاری، عرضه خودرو در بورس کالا سابقه‌ای ندارد.

توکلی در پایان خاطرنشان کرد: وظیفه حاکمیت این است که همان‌گونه که از خودروساز حمایت می‌شود، از حقوق مصرف‌کننده نیز دفاع شود. هدف شورای رقابت ایجاد تعادل در بازار است تا در نهایت، هم تولیدکننده زیان نبیند و هم مصرف‌کننده از رانت و قیمت‌های غیرواقعی متضرر نشود.

منبع: صدا و سیما